Verhaal Antoinette
‘Elk kind dat je kan helpen en dat je een toekomst kunt geven, is er één’. Dat is het belangrijkste in ons werk in Bangladesh en het heeft effect op de hele omgeving van zo’n kind: ouders, familie, buren. De uitstraling is dus veel groter dan alleen de hulp die je dat ene kind biedt.
Twintig jaar nadat Antoinette Termoshuizen in 1995 in Bangladesh het eerste dagcentrum voor kinderen met een verstandelijke en/of meervoudige handicap opzette, spreekt ze nog steeds gedreven en met grote betrokkenheid over het werk van de stichting Niketan in Bangladesh. Haar stichting mag je wel een beetje zeggen, ook al zijn de projecten van anno 2016 al lang niet meer door één bevlogen vrouw te dragen. Een professioneel bestuur, tientallen lokale krachten en vrijwilligers, ook uit Nederland, hebben van Niketan een organisatie van betekenis gemaakt in het werk voor gehandicapte kinderen in Bangladesh.
Twee jaar eerder, in 1993 , maakte Antoinette een fietstocht van Indonesië naar Nederland om geld in te zamelen voor het Lillianefonds, een stichting die zich inzet voor hulp aan gehandicapte kinderen in de armste delen van de wereld. Antoinette: Ik werkte destijds in de zorg en wilde iets anders met mijn leven gaan doen. Hoorde van een Frans echtpaar dat de wereld ging rondfietsen en het me leuk ook zoiets totaal anders te doen. Mijn ouders vonden het maar niks dat ik dat alleen zou gaan doen. Ik heb toen een advertentie in de Volkskrant gezet en een meisje gevonden , die ook in de zorg werkte, om samen op de fiets te stappen. We besloten dat we het niet alleen maar een tocht zou worden om andere culturen en mensen te leren kennen, maar dat we aan de fietstocht een goed doel moesten verbinden. Dat werd het Lillianefonds.
In Bangladesh ontmoette Antoinette in het dorpje Falsathia het gehandicapte jongetje Sayed. Tot zijn zesde een gezond kind, maar door een foute behandeling van een hersenvliesontsteking, werd hij spastisch aan zowel armen als benen. Dat betekent in een land als Bangladesh een verloren leven, vaak opgesloten in huis of zelfs in een schuur of stal. Ouders weten er niet mee om te gaan en kunnen dat ook niet. Die ontmoeting met de hulpeloze Sayed betekende een omslag in het leven van Antoinette. Zij beloofde Sayed te komen helpen na terugkeer in Nederland. Antoinette: Waarom uitgerekend daar, want we hadden onderweg natuurlijk al meer armoede en hulpbehoevende kinderen gezien. Ik had direct een hele speciale klik met dat jongetje, hoe kan ik niet uitleggen, maar vaststond dat ik mijn belofte aan hem zou nakomen.
Succesvol pionierswerk
En zo keerde ze in 1994 terug naar Bangladesh om in Manikganj, een van de armste districten van het land, de mogelijkheden van een kinderdagcentrum voor kinderen met een motorische en/of een geestelijke handicap nader te onderzoeken. Er bleken genoeg vrijwilligers te zijn om kinderen als Sayed en lotgenotes te helpen, maar het ontbrak aan middelen. Daar ging Antoinette in Nederland mee aan de slag . In 1995 was het zover: gesteund met wat geld van het Lillianefonds en de stichting Kinderpostzegels begon ze in een leeg lokaal van een basisschool het eerste dagcentrum voor gehandicapte kinderen. Dat pionierswerk werd een succes. Sayed was de eerste bezoeker aan wiens leven een positieve bestemming kon worden gegeven Niet alleen door de hulp en zinvolle dagbesteding die aan tientallen kinderen kon worden geboden op cognitief, sociaal, emotioneel en medisch vlak, maar ook omdat de familie en de hele omgeving van het kind kon zien dat ook een kind met een handicap een bestemming kan krijgen in plaats van weggestopt te worden. Niet alleen lichamelijk , maar vooral ook geestelijk gehandicapte kinderen treft dat lot.
Na dit pionierswerk keerde Antoinette in 1998 terug naar Nederland en richtte de stichting Niketan op om kinderen in Bangladesh blijvend te kunnen ondersteunen. Niketan is de afgekorte Bengaalse naam voor tehuis voor kinderen. Missie van Niketan: het steunen van mensen met een handicap in Bangladesh, zodat zij voor zichzelf een zo onafhankelijk en betekenisvol bestaan kunnen leiden.
Een hele mond vol, maar het heeft de afgelopen twintig jaar wel geleid tot tastbare en bemoedigende resultaten. Inmiddels zijn er anno 2016 drie dagcentra, waarvan één in de hoofdstad Dhaka, met daarnaast een zorgboerderij waar jongeren leren met vee om te gaan en groente en fruit te verbouwen. Verder is een reeks van gerichte activiteiten op het gebied van thuiszorg en ambulante hulp voor ouders die zelf niet in staat zijn goed voor hun kind te zorgen en met hetzelfde doel is er een speciaal ‘moeder en kind’ programma opgezet. Ook verzorgt Niketan praktijkonderwijs in een eigen timmerwerkplaats, zodat ook jongeren met een handicap een vak leren en uitzicht krijgen op een plaatsje in de samenleving. In zelfhulpgroepen tenslotte leren jonge mensen hoe ze met hun handicap kunnen omgaan en wat hun rechten zijn.
Menswaardig bestaan
Zo is er in twintig jaar tijd heel wat opgebouwd, met beperkte middelen, maar toch. Ruim 500 kinderen met een of meer handicaps, kunnen nu binnen een van de projecten van Niketan worden behandeld en geholpen aan een menswaardig bestaan. Waarom daarvoor een aparte stichting opgericht en niet onder de paraplu van bijv. het Lillianefonds gebleven, dat met meer middelen op grotere schaal kan opereren.
Antoinette: Het Lillianefonds wilde en kon zich niet permanent vastleggen op dit project. Maar met een of meer handicaps heb je vaak wél levenslang hulp en begeleiding nodig. Dus daarom leek het me beter om met een eigen stichting aan de gang te gaan en zo de continuïteit van onze hulp te borgen. In het algemeen moet je spijtig genoeg vaststellen dat de grote internationale ngo’s ( non-gouvernementele organisaties ) de problematiek van gehandicapte, en zeker van meervoudig gehandicapte, kinderen wat laten liggen, vinden ze te gecompliceerd. Dat is het ook en daar ligt nu juist de uitdaging. Natuurlijk beseffen we dat wat wij doen kleinschalig is, maar wel tastbaar en zichtbaar voor iedereen die met de problematiek van gehandicapte kinderen te maken heeft. Daar gaat een sterke voorbeeldwerking vanuit. En werken binnen een kleine organisatie betekent ook dat mensen elkaar allemaal kennen en elkaar kunnen aanspreken.
De inzet van Niketan is uitdrukkelijk om zoveel mogelijk met lokale krachten te werken en permanent aan overdracht van kennis en ervaring te doen, zodat op termijn er steeds meer kinderen geholpen kunnen worden. Daartoe is ook de nauwe samenwerking tussen Niketan en de Bengaalse ngo DRRA ( Disabled Rehabilitation&Research Association ) van vitaal belang. DRRA zet zich in voor kinderen met een beperking en voert de projecten uit die door Niketan zijn opgezet.
Antoinette: De kennis die wij hebben, is naast het geld, zoveel waard om in een land als Bangladesh over te dragen en op te bouwen. We bereiken in ieder geval dat er met veel meer respect, trots en liefde naar kinderen met een handicap wordt gekeken. Naar wat ze nog wél kunnen en naar hoe ze geholpen kunnen worden, dat een handicap niet een straf van Allah is of een fout van de vrouw. Dat bewustzijn groeit en in een kleine organisatie kan je dat heel goed overbrengen op steeds meer mensen. Het is goed dat wij het werk zoveel mogelijk aan de Bengalen overdragen en er niet een Nederlandse hulpverlening van maken . Wij sturen ze aan en denken mee en op den duur hoop ik, dat ze het zelf kunnen doen en op een grotere schaal dan wij nu. Zover is het nog niet.
Een paar keer per jaar bezoekt Antoinette de verschillende projecten , dit jaar onder meer om lokale krachten te trainen in communicatie. Wat gebeurt er als zij als drijvende kracht wegvalt: Antoinette:Dan hoop ik vooral dat we de financiële middelen blijven houden om onze partner-organisatie DRRA te kunnen ondersteunen.Heel belangrijk daarin is de positie van de ouders van de kinderen. Zij zijn de drijvende krachten om vast te houden en uit te bouwen wat we nu hebben neergezet. We moeten het van bewuste ouders hebben om de continuïteit te borgen. De inzet van de ouders om voor hun gehandicapte kinderen op te komen en respect te vragen, dat is onmisbaar, ik ben dat niet.
Wensen en ambities
Niketan zit vol met wensen en ambities om projecten uit te bouwen en nieuwe initiatieven van de grond te tillen, zoals een tehuis voor gehandicapte meisjes en een al veel besproken project om een duurzame luier te produceren. Studenten van de universiteit van Delft zijn daar onder begeleiding van gekwalificeerde onderzoekers al druk mee bezig. Het bestuur van Niketan heeft inmiddels wat geld kunnen vrijspelen om een proefproject op te starten.
Met financiële middelen staat of valt al het werk dat Niketan in de afgelopen 20 jaar heeft kunnen verrichten. Het wordt helaas niet makkelijker om ieder jaar weer de begroting rond te krijgen. Er is steun van organisaties als Cordaid , Icco en Wilde Ganzen en er zijn particuliere donaties en legaten, maar helaas niet voldoende om de ambities allemaal waar te maken, laat staan uit te bouwen. Antoinette: Het minst leuke van alles is, dat je altijd om geld moet bedelen om dit werk te kunnen doen. Daar heb ik echt slapeloze nachten van. Zo hebben we dit jaar al een belangrijk mantelzorg-project moeten stopzetten. Het probleem in de hulpverlening is vaak dat je voor nieuwe projecten wel geld krijgt, maar voor de voortgang van lopende projecten vaak niet. Daar komt ook nog eens bij dat Bangladesh geen land voor toeristen is, mensen kennen het als rampenland. Een land als India is dat wel en het scheelt toch in de werving als mensen met eigen ogen zo’n land hebben gezien.
Inmiddels heeft Niketan met haar doortastend, succesvolle werk voor een in feite weggestopte groep kinderen , zoveel goodwill opgebouwd bij hulporganisaties in Nederland en Bangladesh dat de continuïteit van de projecten voor de komende jaren nog wel gewaarborgd kan blijven. Daar doet de stichting alles aan: gedreven en gemotiveerd. Dan zijn we weer bij het begin van dit gesprek, waarin Antoinette de essentie van het werk van Niketan zo treffend in een paar rake woorden wist te vangen:
